Milieuthermometer Zorg

Wanneer doen we het goed? Een vraag die steeds relevanter wordt nu duurzaamheid een
belangrijk thema is in de zorgsector. Niet alleen zorgorganisaties, maar ook leveranciers zoals
Daily Fresh Food staan voor de uitdaging om te voldoen aan ambitieuze eisen en tegelijkertijd
bij te dragen aan een duurzamere wereld. De Milieuthermometer Zorg helpt zorgorganisaties
bij het opstellen en uitvoeren van hun duurzaamheidsbeleid. In januari is een vernieuwde
versie van de Milieuthermometer Zorg uitgebracht, met aangescherpte eisen en een duidelijke
ambitie om zorgorganisaties verder te stimuleren in hun verduurzamingstraject. Wat houden
deze nieuwe eisen precies in? En waarom zijn ze zo belangrijk? We vroegen het Meike Campen
van Milieu Platform Zorg (MPZ), de vereniging achter de Milieuthermometer Zorg.

Hulpmiddel in plaats van keurmerk

Misschien overbodig, misschien ook niet. Maar voordat we ingaan op de nieuwe eisen, is het wellicht goed eerst nog even stil te staan bij wat de Milieuthermometer Zorg precies is. Meike: “De Milieuthermometer Zorg is een handig instrument dat zorgorganisaties helpt hun milieuprestaties meetbaar en aantoonbaar te verbeteren. Het schema werkt met drie niveaus: brons, zilver en goud. Organisaties kunnen zelf bepalen welk ambitieniveau ze nastreven, maar elk niveau vraagt om structurele verbeteringen op het gebied van 15 duurzaamheidsthema’s waaronder energieverbruik, afvalbeheer, watergebruik en – sinds de laatste update – een vernieuwde focus op voeding.”

Ruim 30 jaar geleden werd MPZ opgericht als antwoord op de toenemende vraag naar verduurzaming in de zorg. Inmiddels zijn 380 zorgorganisaties lid van de vereniging MPZ vanuit verschillende branches (ouderenzorg, gehandicaptenzorg, geestelijke gezondheidszorg en ziekenhuizen), daarvan zijn ruim 700 zorglocaties gecertificeerd.

“De Milieuthermometer Zorg moet vooral gezien worden als een hulpmiddel, niet alleen als een keurmerk,” aldus Meike. “Het helpt je als organisatie niet alleen om stappen te zetten richting verduurzaming, maar ook om te voldoen aan milieuwet- en regelgeving en invulling te geven aan nieuwe ontwikkelingen op het gebied van duurzame zorg. Zorgorganisaties die voldoen aan het zilveren niveau, werken bijvoorbeeld conform de Green Deal Duurzame Zorg 3.0.”

Brons, zilver en goud

De Milieuthermometer Zorg werkt met drie ambitieniveaus. Brons is het instapniveau. Als je brons hebt, voldoe je aan alle milieuwet- en regelgeving en zet je basisstappen op alle 15 duurzaamheidsthema’s en een stap extra op energiebesparing en verduurzaming van het vastgoed. Vanaf zilver moet duurzaamheid ook stevig ingebed worden in het inkoopbeleid en wordt ambitie gevraagd op thema voeding met de eiwittransitie, duurzamere producten en het verminderen van voedselverspilling. Goud, tot slot, is het niveau bedoeld voor de koplopers. Organisaties die goud behalen, zijn vooruitstrevend op alle thema’s en hebben een ambitieuze, transparante en actief uitgedragen duurzaamheidsstrategie.

Meike: “Voor voeding betekent dit dat bij brons de organisatie gevraagd wordt een eigen duurzaam voedingsplan op te stellen met haalbare ambities. Het doel hiervan is de organisatie te stimuleren na te denken over duurzame en gezonde voeding. Vanaf niveau zilver moet de organisatie aan bepaalde normen voldoen voor voeding van bezoekers en personeel. Daarnaast moet de organisatie voor patiënten of cliënten onderzoek doen naar welke voeding medisch verantwoord én duurzaam is. En vanaf niveau goud moet de conclusie van dat onderzoek op termijn ook doorgevoerd worden in de bedrijfsvoering. De komst van nieuwe eisen betekent dat organisaties die al een certificaat hebben, opnieuw aan de bak moeten om hun certificering te behouden. “Maar stilstaan is geen optie, de wereld om ons heen verandert immers ook,” aldus Meike.

"Voeding is een thema waar we niet meer omheen kunnen."

Focus op voeding

Die veranderingen zijn ook de aanleiding voor regelmatige updates van de Milieuthermometer Zorg. “Elke drie jaar wordt de Milieuthermometer geüpdatet om in te spelen op ontwikkelingen binnen de sector en veranderingen in wetgeving,” legt Meike uit. “De nieuwste update is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met zorgorganisaties zelf. We hebben onze leden betrokken via themateams en consultatierondes om te zorgen dat de eisen ambitieus, maar haalbaar blijven.” Een van de meest ingrijpende wijzigingen in de nieuwe Milieuthermometer Zorg is de aangescherpte focus op voeding, met name de eiwittransitie. “Voeding is een thema waar we niet meer omheen kunnen,” licht Meike deze keuze toe. “Het heeft een directe impact op milieu, gezondheid en welzijn. We zien dat er nog veel winst te behalen valt, vooral op het gebied van dierlijke eiwitten. Tegelijkertijd is het een thema met veel emoties en belangen om rekening mee te houden, vooral in de langdurige zorg. De nieuwe criteria richten zich dan ook sterk op een verschuiving van dierlijke naar plantaardige eiwitten. “We willen een omslag maken naar een voedingsaanbod dat zowel duurzaam als gezond is. Dit betekent niet dat dierlijke producten volledig verdwijnen, maar we streven wel naar een betere balans.”

Samenwerking en impact op leveranciers

De aangescherpte eisen vragen niet alleen iets van zorgorganisaties, maar ook van hun leveranciers. “We merken dat organisaties graag willen verduurzamen, maar dat het soms onduidelijk is hoe ze dit concreet moeten aanpakken,” zegt Meike. “Daarom is samenwerking met leveranciers essentieel. Zij kunnen helpen bij het aanpassen van het aanbod en het inzichtelijk maken van de milieuimpact van producten. Voor leveranciers biedt dit een mooie mogelijkheid om hun expertise en innovatieve oplossingen te laten zien. Samen kunnen we bijdragen aan een duurzamere toekomst, zelfs in een tijd waarin de zorg onder hoge druk staat.”

"We zien dat duurzaamheid leeft en dat instellingen bereid zijn om stappen te zetten."

De belangrijkste wijzigingen op een rij:

- Duurzaam voedingsbeleid verplicht
Zorgorganisaties moeten een plan hebben waarin ze hun visie op duurzame voeding vastleggen en evalueren.

- 50% plantaardige eiwitten in 2026
Voor zilver en goud gecertificeerde organisaties moeten in 2026 minimaal 50% van de eiwitten afkomstig zijn uit plantaardige bronnen volgens de doelstellingen uit de MTZ.

En de volgende maatregelen om uit te kiezen:

- Plantaardige dag
Grote zorginstellingen (met een centrale keuken) moeten minimaal één dag per week een volledig plantaardige maaltijd aanbieden.

- Actieve promotie van duurzame voeding
Zorgorganisaties moeten actief communiceren over duurzame keuzes naar personeel, patiënten en bezoekers.

TIP:

Milieu Platform Zorg faciliteert tweewekelijks een online vragenuur over de Milieuthermometer Zorg. Kijk op https://www.milieuplatformzorg.nl/milieuthermometer voor data en deelname.

Goed om te weten!

Daily Fresh Food denkt graag mee en adviseert bij het doorvoeren van nieuwe maatregelen als gevolg van veranderende wet- en regelgeving. Neem hiervoor contact op met uw culinair adviseur.